Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ

Πληροφορίες για να ενημερωθούν οι φίλοι και οι ασθενείς μας.

Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ

Ο καρκίνος του δέρματος είναι ο πιο συχνός καρκίνος  απ΄ όλους του καρκίνους του ανθρώπου. Υπάρχουν διάφοροι τύποι και οι περισσότεροι μπορούν να προληφθούν ή να διαγνωστούν σε πρώιμο στάδιο και να θεραπευτούν πλήρως. Αν αφεθούν χωρίς θεραπεία όμως μπορούν να οδηγήσουν στο θάνατο όπως όλοι οι καρκίνοι. Όλες οι ελιές οι όγκοι, οι κηλίδες και οι βλάβες στο δέρμα μας δεν είναι καρκίνοι. Μόνο ο ειδικός γιατρός μπορεί να διακρίνει τις καλοήθεις από τις ύποπτες βλάβες και να κάνει τη σωστή διάγνωση.

Υπάρχουν πολλών ειδών καλοήθεις, προκαρκινικές και καρκινικές βλάβες στο δέρμα μας.

Οι κύριοι όμως καρκίνοι στο δέρμα είναι τρεις:

1. Το βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα – BCE
2. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα – SCC
3. Το κακόηθες μελάνωμα – MM

Καλύτερη  πρόγνωση έχει το BCE (και γι’ αυτό το λόγο πολλοί δερματολόγοι επιμένουμε στον όρο βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα και όχι καρκίνωμα) και χειρότερη πρόγνωση έχει το MM.

Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και το ακανθοκυτταρικό έχουν ως αιτία την μακροχρόνια έκθεση στην ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία. Αναπτύσσονται κυρίως τοπικά αλλά όχι μόνο, σε τμήματα του δέρματος εκτεθειμένα στον ήλιο (πρόσωπο, ντεκολτέ, χέρια, ράχη, γάμπες). Εμφανίζονται σε φαινομενικά υγιές δέρμα ή σε προϋπάρχουσες εκφυλίσεις του δέρματος που λέγονται προκαρκινικές βλάβες και έπρεπε ήδη να έχουν θεραπευθεί. Το μελάνωμα είναι πιο επιθετικός και κακός καρκίνος του δέρματος διότι μπορεί να δώσει μεταστάσεις σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα χωρίς να μας προειδοποιεί η κλινική του εικόνα. Ενώ το ακανθοκυτταρικό, ανάλογα με την εντόπιση αργεί αρκετά χρόνια και δίνεται έτσι στον ασθενή ο χρόνος να το δει, να προβληματισθεί και να το θεραπεύσει. Το βασικοκυτταρικό αναπτύσσεται τοπικά, βραδέως και το βλέπει ο ασθενής ώστε να ζητήσει την βοήθεια του Ιατρού έγκαιρα, αλλά εάν παραμεληθεί κάνει διείσδυση βαθιά στους ιστούς με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να μετατραπεί σε ανεγχείρητο καρκίνο ανάλογα με τη θέση του.

Οι σπίλοι, κοινά γνωστοί ως «ελιές», είναι τοπικές υπέρχρωμες βλάβες και δεν σημαίνουν κακοήθεια. Σπίλος είναι αρχαία ελληνική λέξη και σημαίνει σημάδι. Εμφανίζονται ως μελάγχρωμες κηλίδες ή βλατίδες και αποτελούνται από ομάδες μελανοκυττάρων δηλαδή τα κύτταρα της επιδερμίδας που παράγουν τη μελανίνη. Είναι συχνότεροι στη λευκή καυκάσια φυλή και σχεδόν όλοι οι άνθρωποι έχουν στο δέρμα τους.

Διακρίνονται σε 3 κύριες κατηγορίες:

1. εκ γενετής ή επίκτητοι μελανοκυτταρικοί σπίλοι, που δεν εμφανίζουν εξέλιξη σε μελάνωμα
2. οι δυσπλαστικοί άτυποι μελανοκυτταρικοί σπίλοι του Clark, δυνητικά πρόδρομες βλάβες του επιφανειακού μελανώματος
3. μελάνωμα de novo, δηλαδή μελάνωμα που εμφανίζεται σε υγιές δέρμα.

Το μελάνωμα συνεπώς αναπτύσσεται σε προϋπάρχοντα σπίλο ή σε εξ’ αρχής υγιές δέρμα και σχετίζεται όχι μόνο με την έκθεση στον ήλιο, με περιβαλλοντολογικούς παράγοντες και με τοπικούς ερεθισμούς αλλά και με τα γονίδια και την ανοσολογική κατάσταση του ατόμου. Έχει σημασία το οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς και εάν υπάρχουν συγγενείς εξ’ αίματος με διαγνωσμένο κακόηθες μελάνωμα είναι απαραίτητος ο συχνός ολόσωμος προληπτικός έλεγχος με δερματοσκόπηση και χαρτογράφηση κάθε τρεις έως δώδεκα μήνες όποτε αφαιρούμε και κάνουμε βιοψία τους ύποπτους σπίλους.

Έχει αποδειχθεί ότι ενώ στο γενικό πληθυσμό η πιθανότητα ανάπτυξης μελανώματος είναι 0,8%, όταν συνυπάρχει οικογενειακό ιστορικό η πιθανότητα ανεβαίνει στο 18% και αν συνυπάρχει δυσπλαστικός σπίλος και 2 συγγενείς  με ιστορικό μελανώματος η πιθανότητα ακουμπάει το 100%. Ένας δυσπλαστικός σπίλος διπλασιάζει τον κίνδυνο μελανώματος, δέκα δυσπλαστικοί σπίλοι δωδεκαπλασιάζουν την πιθανότητα αυτή.

Οι άνθρωποι λοιπόν που παρουσιάζουν σπίλους οφείλουν να εξετάζονται από ειδικό δερματολόγο και αν αυτοί οι σπίλοι διαγνωστούν δυσπλαστικοί, να παρακολουθούνται κάθε 6 με 12 μήνες, ενώ αν συνυπάρχει οικογενειακό ιστορικό μελανώματος κάθε 3 μήνες.

Ο ειδικός δερματολόγος που διαθέτει γνώση εμπειρία και τον κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισμό (δερματοσκόπιο επιφωτοβολίας) μπορεί να διαγνώσει με κλινική εξέταση και  δερματοσκόπηση και να πιθανολογήσει τις ύποπτες μελαγχρωματικές βλάβες έγκαιρα, να τις χαρτογραφήσει ώστε διαχρονικά να παρακολουθείται η εξέλιξη τους, ιδίως όταν οι σπίλοι είναι πολλοί και δεν μπορούν να αφαιρεθούν όλοι μαζί. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί εξέλιξη στο σπίλο πρέπει να αφαιρεθεί χειρουργικά ώστε να πάψει ο κίνδυνος του κακοήθους μελανώματος.

Πέρα από την κλινική εξέταση άλλοι δύο κανόνες είναι σημαντικοί:

• Κάθε βλάβη του δέρματος που αλλάζει στο χρώμα, στο σχήμα, στο μέγεθος και στην υφή, πρέπει να αφαιρείται όπως επίσης να αφαιρούνται και βλάβες που δεν μπορούμε να παρακολουθήσουμε μόνοι μας με αυτοεξέταση δηλαδή στα γεννητικά όργανα, στη ράχη, στο τριχωτό της κεφαλής.
• Σωστή ηλιοπροστασία:

Αποφυγή υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο, ιδίως για τα ανοιχτόχρωμα δέρματα που δεν μαυρίζουν και καίγονται εύκολα (φωτότυποι Ι, ΙΙ, ΙΙΙ).

Αποφυγή της έκθεσης των παιδιών στον ήλιο. Ένα έγκαυμα από τον ήλιο στην παιδική ηλικία είναι σημαντικός παράγοντας ανάπτυξης καρκινώματος στην ενήλικο ζωή.